درد شکمی کودکان معمولا در سنین 7ـ12سالگی شایع تر است و یک شیوع 10 درصد دارد. در اکثریت موارد علت جدی یا قابل تشخیصی وجود ندارد. در این مقاله به علائم و تشخیص و درمان این مشکل می پردازیم-علائم درد مزمن شکمی در اطفال-اسهال و یبوست در کودکان- IBS – سلیاک و زخم پپتیک
علائم درد مزمن شکمی در اطفال Functional:
- درد هر روز وجود دارد.
- با Stressor ارتباط دارد. (مثلاً شروع درد شکمی در زمان مدرسه و بعد از تعطیلات)
- شخصیت مضطرب و ایده‌آل‌گرا دارند.
- با غذا خوردن و دفع، تخفیف یا تشدید نمی‌یابد.
مشخصات IBS:
- اختلال قوام مدفوع و دفعات مدفوع کردن وجود دارد و بیمار از اسهال و یبوست مکرر شاکی است.
- درد با Defecation برطرف می‌شود.
- درمان خاصی ندارد و درمان آن، اطمینان‌بخشی است.
نکته: باید پزشک و والدین احساس کنند که بیماری جدی در کار نیست و از انجام آزمایشات متعدد پرهیز گردد.
در دردهای مزمن شکمی نیز، یک‌سری آزمایشات اولیه درخواست می‌شود:
- ESR، CBC (جهت بررسی علل التهابی و عفونی)
- U/A (برای رد عفونت ادراری درخواست می‌شود.)
- آمیلاز و لیپاز (برای رد اولسرهای پپتیک و پانکراتیت درخواست می‌گردد.)
- سونوگرافی شکمی (برای رد تومور و توده‌های شکمی درخواست می‌شود.)
- اقدامات تخصصی‌تر درصورت لزوم: CT شکمی (با یا بدون ماده حاجب)، سرولوژی سلیاک (مثل آنتی‌بادی ضداندومیزیال و چند ترانس گلوتامیناز بافتی) و Upper GI و یا آندوسکوپی و کولونوسکوپی.
نکته: یک اقدام تشخیصی درمانی مهم که باید حتماً انجام گردد، 3 روز رژیم فاقد لاکتوز است که اگر با این اقدام درد شکمی بهبود یابد، به نفع کمبود لاکتاز است. یک‌سری علائم خطر وجود دارد که درصورت وجود، برای درد مزمن شکمی، یک پاتولوژی را مطرح می‌نمایند.
علائم درد مزمن شکمی در اطفال-اسهال و یبوست در کودکان- IBS – سلیاک و زخم پپتیک
این علائم خطر عبارتند از:
- درد مزمن شکمی همراه استفراغ: باید به انسداد پارشیال به‌ویژه Malrotation شک کرد.
- درد مزمن شکمی همراه تب: ابتدا باید R/O , UTI شود.
- درد مزمن شکمی همراه آزمایشات غیرطبیعی
- درد شکمی دور از ناف: اگر محل درد اطراف ناف باشد، یک درد فانکشنال بیشتر مطرح می‌باشد اما اگر از ناف دور باشد، باید به فکر پاتولوژی داخل شکمی بود.
- دردی که شب، کودک را از خواب بیدار می‌کند: در این حالت اولین تشخیص، Peptic Disease است.
- درد مزمن شکمی همراه FTT: باید به فکر سوءجذب‌ها مانند سلیاک و IBD بود.
- درد مزمن شکمی همراه تأخیر بلوغ: باید در درجه اول به IBD و سپس سلیاک شک نمود.
- درد مزمن شکمی همراه GIB: در درجه اول باید به فکر یک Peptic Ulcer بود.
نکته: در مزمن شکمی همراه اسهال شبانه، دیسفاژی، آرتریت، بیماری پری‌آنال، سابقه خانوادگی IBD و سلیاک و زخم پپتیک.
نکات درد مزمن شکمی در اطفال :
- در IBS درد در اطراف ناف یا در خم طحالی یا کبدی است و حداکثر هر حمله، دو ساعت ادامه دارد و نسبت به اتساع شکمی خیلی حساس می‌باشند و به جایی انتشار ندارند.
- درصورتی که درد مزمن شکمی با آنتی‌اسید برطرف گردد، یک بررسی آندوسکوپیک اندیکاسیون دارد و درصورت کاهش وزن در کنار درد مزمن شکمی، یک Upper GI با بررسی روده باریک یا CT با ماده حاجب جهت شناسایی بیماری سلیاک منطقی است.
- درمان درد شکمی یا IBS، اطمینان دادن به کودک و والدین، حضور در مدرسه و فعالیت‌های نرمال، استفاده از رژیم پرفیبر می‌باشد و در موارد مقاوم، استفاده از آمی‌تریپتیلین و یا فلوکستین مفید است و در موارد اختلال شدید اجتماعی، مشورت با متخصص سلامت روان منطقی است.
نکته جدید در درمان درد مزمن شکمی در اطفال : پروبیوتیک و روغن نعناع در درمان IBS مؤثر می باشند.
علائم درد مزمن شکمی در اطفال-اسهال و یبوست در کودکان- IBS – سلیاک و زخم پپتیک
