بعد از انجام زایمان طبیعی، روزهای شیرینی برای مادر است. در اصطلاح پزشکی به روزهای اولیه بعد از زایمان دوران نفاس میگویند. این روزها از نظر بهداشتی و سلامت مادر روزهای بسیار حیاتی هستند. هرچند مراقبت های بعد از زایمان طبیعی به اندازه مراقبت های عمل سزارین نیستند اما به هرحال انجام آنها اهمیت فراوانی دارد. مراقبت های پس از زایمان طبیعی از دو منظر جسمانی و روانی، مورد توجه متخصصان است. ما در ادامه این مقاله زنان و مامایی در سایت اطلاعات پزشکی طب لاین درباره مراقبت های لازم در دوران نفاس، معاینه پس زا زایمان، مقاربت بعد زایمان طبیعی و نکات ورزش کردن بعد از زایمان صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
آموزش مراقبت های دوران نفاس
بهتر است هر چه سريعتر طبق نظر پزشك از تخت خارج شويد و راه بروید. طبق بررسی های زنان و مامایی تیم متخصص طب لاین، اين امر موجب كاهش عوارضي نظير لخته سازی در خون و مشكلات ريوي میشود و احساس بهتري به مادر مي دهد. در صورتي كه از بي حسي نخاعي براي زایمان طبیعی شما استفاده شده، تا زماني كه حس و كنترل ارادي عضلاني بازنگشته است از تخت خارج نشويد؛ چون خطر افت فشار خون و سنكوپ وجود دارد. در دوران نفاس مادر بایدتوجه ویژه ای به نحیه پرینه خود داشته باشد. چرا که این بخش در دوران بعد از زایمان به شدت مستعد عفونت است.
هر گونه افزايش درجه حرارت )بیش تر از 3/ 37 درجه سانتی گراد( در دوران نفاس ) به معني وجود يك كانون عفوني است كه مي بايست به پزشك خود مراجعه كنيد.
مراقبت از پرينه (میاندوراه) بعد از زایمان طبیعی
در دوره نفاس به بهداشت ناحيه پرينه خود توجه خاصی داشته باشيد. زيرا ممكن است اپي زيوتومي(بخيه در ناحيه پرينه/ تناسلي) و يا احيانا پارگي داشته باشيد. لذا ناحيه پرينه را 3- 2 بار در روز و پس از هر بار اجابت مزاج با آب ولرم و صابون شسته و تميز كنيد و خوب خشك نماييد .
در زايمان طبيعي هيچ ممنوعيتي براي دوش گرفتن نداريد و از روز بعد از زايمان مي توانيد در حمام دوش بگيريد ولي در وان ننشينيد. در صورت داشتن اپي زيوتومي طبق نظر پزشك، قرار دادن چراغ (Heat Lamp) به مدت 30 – 20 دقيقه دو تا سه بار در روز به فاصله 75 – 50 سانتي متر،جهت التيام زخم مفيد مي باشد.
تعويض مرتب نوار بهداشتي و رعايت بهداشت فردي ضروری است.
معاينه پزشک پس از زايمان
در زايمان طبيعي اولين ويزيت 3 هفته پس از زايمان است. در زايمان هاي سزارين و زايمان هايي كه با مشكل همراه بوده اند اين ويزيت زودتر انجام مي شود. در اين معاينه سلامت جسمي، روحي و عاطفي مادر از جمله كنترل علائم حياتي، علائم هر گونه عفونت، كم خوني، معاينه پستان ها، شكم، لگن، برگشت رحم به حالت اول خود، هر گونه تغيير در ادرار كردن، مقاربت دردناك و تغييرات خلقي و افسردگي مورد بررسي قرار مي گيرد. ورزش کردن بعد زایمان میتواند مقاومت و ایمنی بدن را در مقابل عفونت و علائم دیگر بعد از زایمان بالا ببرد.
در مواردی ممكن است پاپ اسمير نيز گرفته شود.
مقاربت بعد زایمان طبیعی
شروع مجدد مقاربت بعد زایمان طبیعی بر اساس وسعت صدمات وارده بر واژن و پرينه در طي زايمان و نيز مدت خونريزي پس از زايمان متفاوت است. مقاربت نبايستي قبل از دو هفته بعد از زايمان صورت گيرد. توصيه مي شود جهت پيشگيري از عفونت هاي احتمالي، روابط جنسي حداقل تا 6 هفته پس از زايمان به تعویق بیفتد. خانم هايي كه به نوزاد خود شير مي دهند، به علت تغييرات هورموني ممكن است خشكي واژن داشته باشند؛ لذا توصيه مي شود قبل از مقاربت از پمادهاي واژينال مرطوب كننده جهت رفع خشكي استفاده نمايند.
سایر مقالات زنان و مامایی سایت اطلاعات پزشکی طب لاین
ورزش کردن بعد زایمان
ورزش کردن باید حاقل یک هفته بعد از زایمان آغاز شود. اين ورزش ها بايد در صورت امكان هر چه سريعتر پس از زايمان به منظور بهبود گردش خون، سفت شدن كف لگن و عضلات شكم، پيشگيري از مشكلات موقت و طولاني مدت زايمان شروع گردد. اين تمرينات باید 3- 2 بار در روز و هر بار به تعداد 5 بار انجام شود و به تدريج تعداد آن به 10 بار تكرار افزايش يابد. تمرینات ورزشی بعد از زایمان که لازم است انجام شود عبارتند از:
- تنفس عميق شكمي
- تكان دادن لگن
- بالا بردن بازوها
- چرخش زانو
- بالا بردن باسن
تنفس عميق شكمی
اين تمرين را از اولين روز بعد از زايمان مي توان شروع نمود. بدين صورت؛ در حاليكه به پشت خوابيدها يد نفس عميقی كشيده بطوريكه ديواره شكم بالا بيايد سپس خيلي آهسته هوا را از ريه ها خارج نماييد. مي توانيد يك دست را روي شكم و دست ديگر را روي قفسه سينه قرار دهيد. هنگاميكه هوا به داخل ريه ها كشيده مي شود، بايد دست روي شكم بالا آمده و دست روي قفسه سينه ثابت بماند. اين تمرين را 5 بار انجام دهيد.
تكان دادن لگن
در حاليكه به پشت دراز كشيده ايد، بازوها را در كنار خود قرار دهيد. زانو هاي خود را خم نموده و كف پا را روي زمين قرار دهيد. شكم و باسن خود را منقبض (سفت) كنيد و سعي كنيد پشت خود را با زمين كاملاً تماس دهيد. از يك تا ده بشماريد سپس پشت خود را به حالت اول برگردانيد. اين امر موجب حركت ناحيه لگن مي شود.
در روز دوم شروع ورزش، اين تمرينات بايستي اضافه گردد. به پشت دراز كشيده و پاهاي خود را به صورت مستقيم قرار دهيد. سر خود را بلند نموده و سعي كنيد كه چانه با قفسه سينه تماس پيداكند و به آرامي سر را پايين بياوريد.
بالا بردن بازوها
به پشت دراز كشيده در حاليكه پاها اندكي از هم فاصله دارند، بازوها را به كندي بالا آوريد و با زاويه قائم ضمن سفت نگه داشتن مفاصل آرنج دست ها را بهم نزديك كرده و سپس بتدريج بازوها را به حالت اول برگردانيد. در روز چهارم به تمرينات قبلي اين تمرينات را اضافه نماييد.
چرخش زانو
به پشت دراز كشيده زانوها را خم كنيد، كف پا بر روي زمين بايستي تماس داشته باشد. بازوها را در طرفين قرار داده، زانو ها را به آرامي به يك طرف بچرخانيد، شانه ها بايستي با زمين در تماس باشند و حركت نكنند. سپس اين عمل را براي جهت مخالف نيز تكرار كنيد. در روز پنجم اين تمرينات بايستي به تمرينات قبلي اضافه شود.
بالا بردن باسن
به پشت دراز كشيده بازوها را در طرفين قرار دهيد و زانوها را خم كنيد، كف پا بر روي زمين باشد، به آهستگي باسن خود را از زمين بلند كرده و قوس كمر را افزايش دهيد، به آرامي به حالت اول برگرديد.
در روز ششم اين ورزش را به ورزش هاي قبلي اضافه نماييد. به پشت دراز كشيده زانو را خم كرده، كف پا با زمين در تماس باشد، به آرامي سر را بلند نموده و به سمت زانو بياوريد. بازوها بايد به حالت كشيده در دو طرف پاها قرار داشته باشند، به آرامي به وضعيت اول برگردد. به پشت دراز كشيده بازوها را در دوطرف باز كنيد، يكي از زانوها را خم كرده بطوري كه كف پا با باسن تماس پيداكند، پا را صاف كرده و به آرامي پايين آوريد. اين عمل را با پاي ديگر تكرار نماييد.
ورزش سنگین بعد از زایمان
بعد از 3- 2 هفته بيشتر ورزشهاي شديد بدني از قبيل نشستن و بالا بردن يك پا و يا ساير ورزشها را بر حسب تحمل خود اضافه نماييد. همچنين ورزش کِژِل Kegel(منقبض/ سفت كردن و شل كردن عضلات پرينه مانند اينكه بخواهيد جلوی ادرار كردن خود را بگيريد.) در طول دوران نفاس جهت ثبات تونوسيته ی عضلاني (قدرت انقباض عضلات) واژن و پرينه، بايستي ورزش هاي كِژِل به طور مرتب انجام شود. این حرکت ساده میتواند مقاربت بعد زایمان طبیعی لذت بخش تری را نیز به شما هدیه دهد.
امیدواریم در این مقاله زنان و مامایی سایت اطلاعات پزشکی طب لاین 24 اطلاعات مفیدی را در خصوص مراقبت های بعد زایمان طبیعی به شما ارائه داده باشیم.
راههای ارتباطی با طب لاین
