اصول گچ گيری و آتل گذاری
اصول گچ گيری و آتل گذاری:اصطلاح Casting به معني قالب گيري يا قالب بندي است كه با گچ يا مواد سنتتيك انجام مي شود. يكي از اصول اساسي در درمان شكستگي ها و بسياري از صدمات مفصلي بي حركت نگه داشتن عضو مبتلا است. ما در ادامه مقاله اصول گچ گیری و آتل گذاری، توضیحاتی در خصوص باند گچ گیری، مراقبت های بعد از گچ گیری، عوارض گچ گیری و قوانین نگهداری از عضو شکسته یا آسیب دیده را بررسی میکنیم. .
بر حسب مورد ممكن است عضو شکسته با يكي از پنج طرق زيرنگهداری شود:
- آتل گذاري (Splint)
- گچ گيري (Casting)
- كشش مداوم (Continous traction)
- فيكاسيون خارجي (External flxation)
- فيكاسيون داخلي (Internal fixation)
باند گچ گیری چیست
باند گچ گيري معمولي پارچه كرباس است كه با نشاسته يا دكستروز چسبنده شده و در سولفات كلسيم آغشته مي شود كه با اضافه شدن آب حرارت ايجاد مي كند و سفت مي شود. باند گچ گيري معمولي به نام هاي Gypso band و Cast band و Plaster of paris (pop) و باندهاي گچ گيري سنتتيك به نام هاي Scatch cast، Fiberglass cast و نوار پنبه اي به نام هاي Webril band، Well bans و Soft cotton band شناخته مي شوند كه با عرض هاي 5، 10، 15 و 20 سانتي متر در بازار موجود هستند.اصول گچ گيري را با سایز های مختلف باند گچ گیری در ادامه بخوانید.
اصول گچ گيري با باندهای مختلف
پهناي 5، 5/7، 10 سانتي متر براي اندام فوقاني و 10، 15، 20، براي اندام تحتاني بر حسب ضخامت عضو مصرف مي شوند. مي توان به جاي نوار پنبه اي از روكش كرباس همانند جوراب Stockinette براي جلوگيري از تماس و چسبيدن گچ با پوست استفاده كرد. حال که اطلاعات کافی را درمورد باند گچ گیری و موارد استفده انواع آن داریم، لازم است درباره مراقبت های بعد از گچ گرفتن عضو نیز صحبت کنیم. آیا گچ گرفتن عضو شکسته عوارض دارد؟ با طب لاین 24 برای خواندن آخرین یافته ها ارتوپدی همراه باشید.
مراقبت و پيگيري بعد از گچ گيري
بعد از شكستگي خصوصاً در انواع ناپايدار راديوگرافي كنترل انجام مي شود. و براي مدت 24 تا 48 ساعت عضو گچ گيري شده كمي بالاتر از سطح قلب قرار گرفته و اعضاء خارج از گچ حركت مناسب داشته باشند. در هنگام گچ گیری عضو به بيمار توضيح داده مي شود كه در صورت بروز هر يك از علايم زير بلافاصله مراجعه نمايد.
- بروز يا تشديد درد (اولين علامت ايسكمي در بسياري از موارد)
- تغيير رنگ ديستال عضو
- احساس كرختي يا گزگز يا احساس سردي بيش از حد عضو
بر حسب مورد، بيمار 1 تا 2 هفته بعد مجدداً ويزيت و در صورت لزوم راديوگرافي مناطق ارتوپدی مجدد به عمل مي آيد. تا شرایط بهبود عضو بررسی شود. مدت زمان به طول انجامیدن گچ گیری نسبت به محل قرار گیری اندام و میزان آسیب دیدگی متفاوت است. به طور كلي، طول مدت گچ گيري در مورد اندام فوقاني 4 تا 6 هفته و در اندام تحتاني 6 تا 8 هفته مي باشد. درباره عوارض گچ گیری در ادامه مقاله ارتوگدی و نکات مربوط به گچ گیری و آتل بندی بخوانید.
عوارض گچ گيری و مراقبت بعد از گچ (Compartment syndrome)
گچ گیری میتواند عوارض متفاوتی از جمله سندرم كمپارتمان، زخم فشاري (Pressure sore)، ترومبوز وريدهاي عمقي (DVT)، سفتي مفاصل (Joint stiffness)، كبودي (Ecchymosis) و خارش (Itching) باشد. هرچند این عوارض به ندرت اتفاق می افتند اماآشنایی با این موارد و راه درمان آنها میتواند ما را از واکنش های هیجانی در امان دارد. با ما همراه باشید تا درباره این عوارض ارتوپدی مفصلا صحبت کنیم. اصول گچ گيري و عوارض گچ گیری را با طب لاین 24 بیاموزید.
سندرم كمپارتمان از عوارض گچ گیری
جدي ترين عارضه ارتوپدی گچ گيری سندرم كمپارتمان است كه به علت اختلاف جريان خون عضلات و اعصاب در اثر ادم يا خون ريزي داخل بافتي و در نتيجه افزايش فشار داخل كمپارتمان هاي ساعد يا ساق ايجاد شود. علايم و نشانه هاي زير مواردي هستند كه شك به سندرم كمپارتمان را در ذهن معاينه كننده ايجاد مي كنند.
اصول گچ گيری و آتل گذاری-قالب گیری
- تورم انگشتان
- درد شديد يا پيشرونده
- كاهش حس
- از دست دادن قدرت اكستانسيون انگشتان
- بروز درد در اثر كشش پاسيو عضلات موجود در آن كمپارتمان (اكستانسيون انگشتان)
- سفت شدن كمپارتمان
- سرد يا تيره شدن پوست.
نكته: در سندرم كمپارتمان مگر در مراحل بسيار پيشرفته معمولاً فشار سنجي آن قدر بالا نمي رود كه موجب از بين رفتن نبض و رنگ پريدگی عضو شود.
درمان سندرم كمپارتمان
اگر فقط تورم اندام مشكل اصلي بيمار است مي توان سراسر گچ (و ترجيحاً ويبريل) را از ابتدا تا انتها در يك طرف شكاف داده و دهانه آن را كمي باز كرد و اگر با اين اقدام تورم برطرف نگرديد و يا يافته هاي ديگري دال بر اختلال خون رساني وجود داشت باند و گچ به طور كامل باز و برداشته مي شود.
اصول گچ گيری و آتل گذاری-قالب گیری
زخم فشاري Pressure sore
در موارد فشار موضعي بر روي گچ، نكروز پوستي ناحيه تحت فشار ايجاد مي شود. پوست نواحي برجسته استخواني و لبه هاي انتهايي گچ به خصوص مستعد زخم فشاري هستند. در اين موارد دريچه اي در محل بروز درد باز كرده و با برگرداندن باند پنبه اي در دو انتها در موقع گچ گيری از زخم فشاري لبه هاي زخم پيشگيري مي نماييم.
ترومبوز وريدهاي عمقي (DVT) از عوارض گچ گیری
در افراد مسن و در موارد پرخطر خصوصاً در گچ گيري ها اندام تحتاني هميشه بايد به فكر بروز DVT و عوارض آن بود. ترومبوز درواقع همان تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است. این اختلال به DVT نیز معروف است و عموما در سیاهرگ‌های اندام تحتانی مشاهده میشود. نتیجه ایجاد این لخته‌های خونی در مسیر عروق خونی اندام‌ها، اختلال جریان خون و در نتیجه انسداد نسبی یا کامل عروق خونی میباشد.
سفتي مفاصل یا Joint stiffness
عدم حركت مفاصل براي هفته ها و گاهي ماه ها در اندام گچ گيري شده ممكن است موجب محدوديت حركت مفاصل شود به طوري كه با فيزيوتراپي نيز نتوان آن را اصلاح نمود. پس در اولين فرصت ممكن بايد گچ با آتل جايگزين شود تا حركت مفاصل آغاز گردد. ورزش کردن میتواند راه حل این عارضه ارتوپدی البته در صورت خفیف بودن باشد.
عوارض گچ گیری كبودي Ecchymosis
در بسياري از موارد در اثر هموراژي زيرپوستي در محل شكستگي يا در نواحي ديستال و پروگزيمال به آن اكيموز یا کبودی مشاهده مي شود كه در ظرف چند روز برطرف خواهد شد. بهتر است برای برطرف شدن این کبودی ها تلاشی نکنید چرا که مالش این نواحی ممکن است به علت وارد کردن فشار به عضلات و پوست، موجب بروز سایر علائم بر خلاف اصول گچ گيري نیز شود.
خارش Itching
خارش يكي از عوارض نسبتاً شايع گچ گيري است. به بيمار يادآوري كنيم كه از وارد كردن اجسام به زير گچ براي تسكين خارش خودداري نمايد. استفاده از آنتی هیستامین ها و داروهای ضد خارش نیز در این مواقع پیشنهاد نمیشود و جزو اصول گچ گيري و مراقبت های ثانویه نیست.سندرم كمپارتمان، زخم فشاري (Pressure sore)، ترومبوز وريدهاي عمقي (DVT)، سفتي مفاصل (Joint stiffness)، كبودي (Ecchymosis) و خارش (Itching)
اصول گچ گيری و آتل گذاری-قالب گیری
