گچ گیری اندام

یکی از روش های بیحرکت کردن شکستگی بعد از جااندازی آن استفاده از گچ گیری است. نام اصلی و درست این روش Cast است و چون اولین بار از گچ ( این ماده همان گچ ساختمانی است که مواد دیگری را برای بهبود کارکرد به آن اضافه کرده اند) برای این کار استفاده شد در زبان فارسی به گچ گیری معروف شده است. امروزه در بسیاری از موارد از مواد جدیدتری مانند فایبرگلاس برای Cast استفاده میشود با این حال برای سهولت، ما از عبارت گچ و گچ گیری بجای Cast استفاده میکنیم. گروه کادر درمان پرستاری و متخصصین علوم پزشکی طب لاین می تواند شما را در مباحث پزشکی و پرستاری راهنمایی کنند. در ادامه به مبحث نکاتی در مورد گچ گیری اندام و آتل میپردازیم. 

گچ گیری اندام

فایبر گلاس

نوارهای فایبرگلاس از جنس بافته ای مخصوصی است که به نوعی رزین آغشته میشود. فایبرگلاس سبک و مقاوم است و خلل و فرج آن بیشتر از گچ است. این خلل و فرج موجب میشوند هوا بهتر به پوست اندام بیمار برسد. به عبارت دیگر اندام راحت تر تنفس میکند. همچنین فایبرگلاس کمتر از گچ مانع اشعه ایکس است و بهتر میتوان از طریق رادیوگرافی استخوان را از ورای آن دید. در عوض گچ ارزانتر است و در بعضی مناطق بدن شکل دهی به آن راحت تر است. اندام گچ گرفته را میتوان عکسبرداری کرد و گچ یا فایبرگلاس مانع دیدن استخوان ها با رادیوگرافی نمیشود.

آتل یا اسپلینت

Splint که در زبان فارسی به آن آتل میگویند در واقع یک نوع Cast است که از یک طرف باز است. مثلاً آتل ساق به صورت یک نیم استوانه فقط در پشت ساق قرار میگیرد و جلوی ساق آزاد است. آتل ممکن است به توسط پزشک با استفاده از گچ یا فایبرگلاس برای بیمار و به اندازه اندام بیمار درست شود و یا ممکن است از آتل های آماده استفاده شود. آتل های آماده در اندازه های مختلف و از جنس پلاستیک یا مواد دیگری ساخته میشود. این آتل ها را میتوان راحت تر و سریع تر استفاده کرد. همچنین میتوان آنها را با باند های ولکرو که به آن متصل است، سفت و شل کرد و به راحتی آنها را از بدن جدا کرد

جنس گچی که برای گچ گیری اندام بکار برده میشود چیست

مواد اولیه ای که برای درست کردن cast از آن استفاده میشود گچ ( همان ماده اولیه گچ ساختمانی) یا فایبرگلاس است. این مواد معمولا بصورت نوارهای پهنی به عرض های ۲۰-۱۵-۱۰ سانتیمتر و به طول حدود ۲-۱.۵ متر تهیه شده که به دور یک لوله پلاستیکی به اندازه یک مداد پیچیده شده اند.

گچ در واقع سولفات کلسیم نیمه هیدراته است و وقتی با آب ترکیب میشود بطور کامل هیدراته میشود. ترکیب گچ با آب از لحاظ شیمیایی یک واکنش اگزوترمیک Exothermic است یعنی حرارت آزاد میکند به همین علت در حین گچ گیری بیمار احساس میکند اندامش گرم میشود.

گچ را بطور مستفیم و ساده استفاده نمیکنند بلکه نوارهای پارچه ای که بافت شل و بخصوصی داشته و شبیه باند های پانسمان است از قبل در کارخانه سازنده آن، به گچ و بعضی مواد دیگر آغشته شده و بصورت نوارهایی به طول حدود دو متر و عرض های ۲۰-۱۵-۱۰ سانتیمتر درامده و این نوارها را به دور لوله های پلاستیکی پیچانده و بصورت رول در میاورند.

روش گچ گیری

قبل از گچ گیری برای اینکه گچ در تماس مستقیم با پوست بیمار نباشد، همچنین برای ممانعت از چسبیدن گچ به موهای بیمار ابتدا روی اندام را یک جوراب نخی مخصوص بنام استاکینت stockinet میکشند. گاهی اوقات بجای استفاده از استاکینت روی اندام را با نوار پنبه ای میپوشانند. این نوارهای پنبه ای در واقع شیت های پنبه ای به طول حدود دو متر و عرض ۲۰-۱۰ سانتیمتر و کلفتی چند میلیمتر هستند که آنها را بصورت رول پیچیده اند. به این رول های پنبه ای ویبریل هم میگویند. وقتی پزشک معالج حدس میزند که ممکن است تورم اندام در گچ بیشتر شود معمولا از ویبریل بیشتری در دور اندام استفاده میکند تا فاصله گچ و پوست بیشتر شده و جا برای تورم احتمالی اندام در زیر گچ وجود داشته باشد.

Cast  فایبرگلاس برای درمان ضایعه ساق

ابتدا اندامی که باید گچ گیری شود در وضعیت مناسب قرار گرفته و به توسط همکار پزشک نگه داشته میشود. سپس پزشک معالج رول گچی را مدت کوتاهی در یک لگن محتوی آب قرار میدهد تا گج با آب خیس شود و سپس نوار گچی خیس شده را دورادور اندام میپیچد. پیچاندن گچ به دور اندام نباید با فشار باشد تا اندام زیر گچ تحت فشار قرار نگیرد. این نوار پس از چند دقیقه سفت و محکم شده و گج یا فایبرگلاس بصورت یک قالب دور تا دور اندام را میگیرد. سفت و محکم شدن کامل نوار گچی به حدود چند شبانه روز و نوار فایبرگلاس به یک ساعت زمان نیاز دارد. در این مدت باید روی گچ پوشانده نشود تا زودتر خشک شود

گچ پلاستیکی یا فایبرگلاس چیست

فایبرگلاس ماده ای است که از آن برای گچ گیری Casting اندام آسیب دیده استفاده می شود. امروزه استفاده از گچ Plaster برای درست کردن این قالب ها بتدریج کمتر شده و جای خود را به فایبرگلاس داده است. فایبرگلاس یک ماده کامپوزیت Composite بوده که از فیبرهای شیشه و یک رزین تشکیل شده است. این ماده در عین سبکی بسیار مقاوم بوده و به همین علت جانشین مناسبی برای گچ است. برای استفاده در پزشکی فایبرگلاس بصورت نوارهایی با عرض های متفاوت تهیه میشود و پزشک معالج با پیچاندن این نوارها به دور اندام یک قالب محکم و سبک را در اطراف آن ایجاد میکند.

نوارهای فایبرگلاس در رنگ ها و اندازه های متفاوتی تهیه میشود قالب فایبرگلاس اطراف ساق

منظور از گچ پلاستیکی همان قالب فایبرگلاس است که پزشک در اطراف اندام ایجاد میکند. این قالب ها از قالب های گچی معمولی سبک تر و مقاوم تر هستند. خلل و فرج بیشتر داشته و اجازه میدهند هوا بهتر به پوست اندام برسد. مانع عبور اشعه ایکس نمی شوند و می توان در حالیکه در اطراف اندام قرار دارند از آن اندام رادیوگرافی به عمل آورد. مشکل نوارهای فایبرگلاس برای تهیه قالب، یکی گرانی آن در مقایسه با گچ و دیگری مشکل بودن شکل دهی به آن در بعضی مناطق بدن است. با این وجود به علت منافع زیاد آن در عمل و بتدریج فایبرگلاس جای گچ را در تهیه قالب های اطراف اندام میگیرد.

منبع: https://www.iranorthoped.com/%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9

طب لاین گروه کادر درمان بیماری و متخصصین علوم پزشکی و پرستاری :