بیماری روانی یا همان Mental disorder به گروهی از بیماری‌ها گفته میشود که با تأثیر بر تفکر و رفتار٬ باعث ایجاد ناراحتی یا ناتوانی در فرد مبتلا می‌شوند. علت بیماری های روانی کاملا مشخص نیست ولی مشخصا ژنتیک و البته استرس‌های مختلف و نوع تعامل فرد با دیگران در ایجاد یا بروز آنها مؤثر است. انواع اختلالات و بیماری های روانی را در ادامه مقاله سایت پزشکی طب لاین به اختصار توضیح خواهیم داد. همچنین اطلاعاتی را درباره راههای تشخیص انواع بیماری روانی ، روان درمانی ، عوارض و داروهای مورد استفاده برای این بیماران را مطالعه خواهیم کرد. سبک زندگی و راههای پیشگیری و درمان خانگی بیماری روانی و راه پیشگیری را نیز در نهایت باهم بررسی خواهیم کرد.
انواع بیماری روانی
همانطور که ذکر شد اختلالات روانی دارای انواع متفاوتی هستند. اختلالات عصبی رشد ، اسکیزوفرنی و سایر روان پریشی، اختلالات دو قطبی، اختلالات کنترل ادرار ، اختلالات شخصیتی و … از انواع این بیماری های روانی هستند. در ادامه در باره این اختلالات بیشتر توضیح خواهیم داد. اگر به خواندن درباره انواع بیماری های روانی و آخرین اطلاعات پزشکی در این زمینه علاقه مندید با آخرین مطالب بهداشت روان و مغزو اعصاب طب لاین همراه باشید.
اختلالات عصبی رشد
این نوع طیف وسیعی از مشکلات را که معمولاً در کودکی و قبل از دوران مدرسه شروع می شوند، پوشش می دهد. اختلالات عصبی رشد شامل اختلال طیف اوتیسم، اختلال نقص توجه / بیش فعالی (ADHD) و اختلالات یادگیری می باشند. اختلالات عصبی رشدی، اختلالاتی هستند که در آنها، روند رشد مغز و دستگاه اعصاب مرکزی به درستی طی نمی‌شود.
اسکیزوفرنی و سایر روان پریشی
برخی اختلالات روانی باعث جدایی فرد از واقعیت می شود. بارزترین نمونه آن ها بیماری اسکیزوفرنی است. روان‌گسیختگی،اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یا Schizophrenia یک بیماری روانی است که با رفتار و گفتار غیرعادی و کاهش توانایی درک واقعیت همان اختلال در واقعیت سنجی نمایان میشود.
اختلالات دو قطبی و بیماری های مرتبط با آن
شامل اختلالات با دوره های متناوب شیدایی (دوره های فعالیت بیش از حد، انرژی و هیجان) و افسردگی خواهد بود. اختلال دوقطبی Bipolar disorder ، نوعی اختلال روانی است که با دوره‌های افسردگی، شیدایی و خُلق غیرطبیعی مشخص میشود.اگر انرژی بیمار بسیار بالا یا همراه با روان‌پریشی باشد، به آن حالت شیدایی یا مانیا می‌گویند.
اختلالات افسردگی
شامل اختلالاتی است که بر احساس فرد تأثیر می گذارد و می توانند توانایی عملکرد او را مختل کنند. اختلالات افسردگی شامل اختلال افسردگی و اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی می باشد. اختلال افسردگی بیشتر در دهه چهارم عمر شروع میشود، هرچند امکان شیوع آن در تمام سنین، حتی در جوانان ۲۰ تا ۳۰ سال نیز وجود دارد. افسردگی می‌تواند منجر به عدم تمرکز و مسئولیت پذیری در زندگی شود، بنابراین ممکن است فرد افسرده کنترل و تمایل خود را برای ادامه زندگی از دست بدهد، افسردگی موجب عدم لذت فرد از زندگی میشود. فرد افسرده به سمت بدبینی، انتقاد، عدم اعتماد به نفس و کاهش احساسات و قدرت تخیل هدایت میشود. گاها تفسردگی موجب بروز اختلالات اضطرابی نیز میشود. درباره اختلالات اضطرابی نیز در ادامه مقاله اطلاعات پزشکی طب لاین توضیح داده ایم.
اختلالات اضطرابی
اضطراب احساسی است که با پیش بینی بروز خطر در آینده همراه با نگرانی بیش از حد مشخص شده و شامل اختلال اضطراب عمومی، اختلال هراس و فوبیا هستند. وسواس فکری، اختلالات مربوط به استرس و سانحه، اختلالات تجزیه، اختلالات علائم جسم، اختلالات مرتبط با غذا خوردن، اختلالات کنترل ادرار، اختلالات خواب، اختلالات جنسی، آشفتگی جنسیتی، اختلالات مخرب كنترل رفتار، آشفتگی جنسیتی از جمله اختلالات اضطرابی هستند که به صورت تیتروار در ادامه مقاله اطلاعات پزشکی درباره انواع بیماری های روانی برای شما به اختصار توضیح داده ایم.
انواع اختلالات اضطرابی
- وسواس فکری و اختلالات مرتبط با آن : شامل وسواس در افکار و اعمال تکراری می شود. انواع آن، اختلال وسواس، اجباری احتکار و وسواس کندن مو (تریکوتیلومانیا) می شود.
- اختلالات مربوط به استرس و سانحه : اختلالاتی هستند که فرد در هنگام و یا بعد از یک رویداد استرس زا در زندگی، در مقابله با آن مشکل پیدا می کند.
- اختلالات تجزیه : شامل اختلالاتی مانند اختلال هویت جدا کننده و فراموشی جدا کننده، می شوند که در آن ها احساس فرد مختل می شود.
- اختلالات علائم جسمی :
- فرد مبتلا به یکی از این اختلالات ممکن است دارای علائم جسمی باشد که باعث اضطراب و اختلال در عملکرد سیستم بدن می شود. این اختلالات شامل اختلال علائم جسمی، اختلال اضطراب بیماری و اختلال تحریک آمیز است.
- اختلالات مرتبط با غذا خوردن : این اختلالات شامل اختلالات مرتبط با غذا خوردن است که بر تغذیه و سلامتی تأثیر می گذارد و شامل بی اشتهایی عصبی و اختلال پرخوری می شود.
- اختلالات کنترل ادرار و مدفوع Elimination disorders : این اختلالات مربوط به دفع نامناسب ادرار یا مدفوع است که به طور تصادفی انجام می گیرد. خیس کردن تخت شبانه (شب ادراری) نمونه ای از این اختلال است.
- مشکلات خواب : اختلالات مربوط به خواب مانند بی خوابی، آپنه خواب و سندرم پاهای بی قرار که نیاز به مراقبت و درمان پزشکی دارند.
- مشکلات جنسی : این موارد شامل اختلالات مربوط به مسائل جنسی مانند انزال زودرس و اختلال ارگاسم زنانه هستند.
- آشفتگی جنسیتی : فرد در آشفتگی جنسیتی شدیدا از جنسیت خود ناراضی و ناراحت است و آرزو و میل شدید در بودن به جنس مخالف دارد.
- اختلالات مخرب كنترل رفتار : این اختلالات شامل مشکلات مربوط به خود کنترلی عاطفی و رفتاری می باشد و شامل کلپتومانیا آتش افروزی اجباری) و یا اختلال انفجاری متناوب می شوند.
اختلالات وابسته به مواد و اعتیاد
مشکلات مرتبط با استفاده بیش از حد از الکل، کافئین، تنباکو و مواد مخدر و داروها هستند. اختلال قمار هم شامل مورد فوق می شود. اختلالات وابسته به مواد و اعتیاد وضعیت پزشکی است که در آن استفاده از یک یا چند ماده منجر به اختلال بالینی میشود. تشخیص این اختلالات با مجموعه ای از علائم ذهنی، جسمی و رفتاری انجام میشود که شامل این موارد است.
اختلالات شناختی
اختلالات شناختی بر توانایی فرد در تفکر و استدلال تأثیر می گذارد. این مشکلات شامل هذیان، و اختلالات شناختی ناشی از شرایط یا بیماری هایی مانند آسیب مغزی یا آلزایمر هستند. اختلالات شناختی (CD)، همچنین به نام اختلالات عصبی-شناختی (NCDs) خوانده میشود، دسته‌ای از اختلالات روان که در درجه اول بر توانایی‌های شناختی از جمله یادگیری، حافظه، درک و حل مسئله تأثیر می‌گذارد. اختلالات عصبی شناختی شامل دلیریوم و اختلال عصبی شناختی ماژور و مینور (که قبلاً با عنوان زوال عقل یا دمانس شناخته می‌شد) است.
اختلالات شخصیتی
یک اختلال شخصیتی شامل رفتارهای ناسالم است که باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی و روابط فرد می شود. اختلالات شخصیت مرزی، ضد اجتماعی و خودشیفتگی، اختلال تجزیهٔ هویت، اختلال وسواس فکری-عملی واختلال وحشت‌زدگی از انواع این اختلالات شخصیتی است. سایت اطلاعات پزشکی طب لاین برای ارائه بروزترین تحقیقات و مطالب پزشکی در کنار شماست.
اختلالات سادیسم جنسی
اختلالات سادیسم جنسی شامل علاقه جنسی است که باعث پریشانی یا اختلال شخصی می شود و ممکن است باعث شود فرد به شخص دیگری آسیب جدی وارد کند. نمونه هایی از این بیماری اختلال سادیسم جنسی (دیگر آزاری) و اختلال پدوفیلی یا همان تمایلات جنسی به کودکان می باشند.
راههای تشخیص بیماری روانی
سه راه برای تشخیص بیماری های روانی وجود دارد. این سه راه شامل معاینه بدنی، آزمایش، ارزیابی روان شناختی میباشد. درباره راههای تشخیص بیماری روانی به اختصار توضیح میدهیم.
- معاینه بدنی : پزشک برای تشخیص بهتر در مرحله اول علائم بیمار را برای رد یا تایید کردن مشکلات جسمی احتمالی بررسی می کند.
- آزمایشات : این آزمایشات ممکن است شامل بررسی عملکرد تیروئید یا غربال گری برای مصرف الکل و مواد مخدر باشد.
- ارزیابی روان شناختی : پزشک یا روان شناس در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری با بیمار صحبت می کنند و احتمال دارد از او بخواهد، پرسشنامه ای را پر کند.
تشخیص نوع بیماری روانی
علائم تعیین کننده برای هر بیماری روانی به طور مفصل در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری مشکلات روانی (DSM-5) منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا آمده است. روان شناسان و روان پزشکان برای تشخیص بیماری های روانی از این کتابچه استفاده می کنند.
علت بیماری روانی
بیماری روانی، عامل اصلی ناتوانی است. بیماری روانی درمان نشده می تواند باعث ایجاد مشکلات عاطفی شدید، رفتاری و سلامت جسمی شود. و روان درمانی نیز به همین دلیل موثر ترین راه درمان اختلالت روانی است. عوارضی که گاه با بیماری روانی مرتبط می شود، شامل موارد زیر است:
- انزوای اجتماعی
- فقر و بی خانمانی
- درگیری های خانوادگی
- مشکلات حقوقی و مالی
- نارضایتی و کاهش لذت از زندگی
- اختلال در برقراری روابط با دیگران
- سیستم ایمنی بدن ضعیف و عفونت ها
- بیماری های قلبی و سایر شرایط پزشکی
- مشکلات مربوط به دخانیات، الکل و سایر داروها
- خودزنی و آسیب رساندن به دیگران، از جمله خودکشی یا قتل
- از دست دادن شغل یا ترک تحصیل یا سایر مشکلات مربوط به کار و تحصیل
سوء مصرف مواد
سوء مصرف مواد یکی از رایج ترین علل بوجود آمدن مشکلات روانی و اختلالات عصبی میباشد. مشکلات مصرف مواد معمولاً با بیماری روانی همراه هستند و بیماری روانی را بدتر می کنند. اگر بیمار نمی تواند به تنهایی استفاده از مواد مخدر یا الکل را ترک کند، به درمان نیاز دارد.
درمان بیماری روانی
درمان بستگی به نوع بیماری روانی، شدت آن و اولویت بیمار دارد. در بسیاری موارد، ترکیبی از درمان ها به بهترین وجه تاثیر بیشتری خواهند داشت. اگر شما یک بیماری روانی خفیف با علائم کنترل شده داشته باشید، ممکن است درمان با مراجعه به یک روان شناس کافی باشد. با این وجود، در بیماری های شدید روانی مانند اسکیزوفرنی اغلب یک رویکرد تیمی بهتر می تواند روند درمانی را کنترل کند.
دارو برای بیماری روانی
اگرچه داروهای روان پزشکی، بیماری روانی را درمان نمی کنند، اما اغلب می توانند علائم را به میزان قابل توجهی بهبود بخشند. داروهای روان پزشکی همچنین می توانند به مؤثرتر شدن سایر روش های درمانی مانند روان درمانی کمک کنند. نوع داروها به وضعیت بیماری و نحوه پاسخ بدن بیمار به دارو بستگی دارد.
رایج ترین داروهای درمان بیماری روانی
رایج ترین داروهای درمان بیماری روانی از قبیل داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب، داروهای تثبیت کننده خلق، داروهای ضد روان پریشی، درمان های تحریک مغز، روان درمانی و بستری در بیمارستان میباشند. در ادامه درباره آنها توضیحات مختصر و مفیدی را در سایت اطلاعات پزشکی طب لاین به شما ارائه خواهیم داد.
داروهای ضد افسردگی بیماری روانی
داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی، اضطراب و بعضی اوقات شرایط دیگر استفاده می شوند. آن ها می توانند به بهبود علائمی مانند غم، نا امیدی، کمبود انرژی، مشکل در تمرکز و عدم علاقه به فعالیت های روزمره کمک کنند. داروهای ضد افسردگی اعتیاد آور نیستند و وابستگی ایجاد نمی کنند.
داروهای ضد اضطراب
از این داروها برای درمان اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب عمومی یا اختلال هراس استفاده می شود. این داروها می توانند به کاهش اضطراب و درمان بی خوابی کمک کنند. اما می توانند باعث ایجاد وابستگی شوند، بنابراین در حالت ایده آل در کوتاه مدت استفاده می شود.
داروهای تثبیت کننده خلق
داروهای تثبیت کننده خلق بیشتر برای درمان اختلالات دوقطبی استفاده می شود، که شامل قسمت های متناوب شیدایی و افسردگی است. بعضی اوقات از ترکیب تثبیت کننده خلقی با داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی استفاده می شود.
داروهای ضد روان پریشی
داروهای ضد روان پریشی معمولاً برای درمان اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی استفاده می شود. البته درمان های دارویی در موارد بسیار حاد ممکن است پاسخگوی اختلالت روانی نباشد و بیمار نیاز به بستری شدن ، درمان های تحریک مغز یا به کار گیری روش های درمانی دیگر داشته باشد.
روان درمانی برای درمان بیماری روانی
روان درمانی، که به گفت و گو درمانی معروف است، شامل صحبت کردن در مورد وضعیت بیمار با یک روان شناس است. در طول روان درمانی، بیمار وضعیت و خلقیات، احساسات، افکار و رفتارهای خودش را بیشتر می شناسد. با بینش و دانشی که به دست می آورد، می تواند مهارت های مقابله و مدیریت استرس را یاد بگیرد. درمان های
درمان های تحریک مغز
از روش های تحریک مغزی گاهی برای افسردگی و سایر اختلالات سلامت روان استفاده می شود. آن ها به طور کلی برای موقعیت هایی که در آن داروها و روان درمانی تاثیری ندارند، استفاده می شوند و شامل درمان با تشنج، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تکراری، تحریک عمیق مغز و تحریک عصب واگ می شوند.
برنامه های اسکان و بستری در بیمارستان
بعضی اوقات بیماری روانی به حدی شدید می شود که بیمار نیاز به بستری شدن در بیمارستان روانی دارد. بستری شدن در بیمارستان در مواردی انجام می شود که احتمال آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری توسط بیمار وجود داشته باشد. گزینه ها بستری شامل مراقبت 24 ساعته، بستری روزانه در بیمارستان یا در محل سکونت است که یک مکان موقت برای زندگی بیمار در نظر گرفته می شود. گزینه دیگر ممکن است درمان سرپایی فشرده باشد.
سبک زندگی و درمان های خانگی بیماری روانی و راه پیشگیری
در بیشتر موارد، اگر بیمار سعی کند به تنهایی بدون مراقبت حرفه ای بیماری خود را درمان کند، بیماری روانی بهبود نمی‌یابد. اما برخی از راهکار ها را می تواند براساس برنامه درمانی خودش انجام دهد:
- جلسات درمانی خودش را پیگیری کند.
- از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کند.
- در مورد بیماری روانی خود اطلاعات لازم را کسب کند.
- در هنگام شدید بودن علائم از تصمیم گیری های مهم خودداری کند.
- در طول روز سعی کند فعالیت داشته باشد و ورزش منظم انجام دهد.
- با دوستان و خانواده در ارتباط باشد و در فعالیت های اجتماعی شرکت کند.
- یک برنامه منظم شامل خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم داشته باشد.
- فرد یاد بگیرد که یک نگرش مثبت داشته باشد. تمرکز روی نکات مثبت می تواند زندگی فرد را بهتر کند و حتی ممکن است سلامتی او را بهبود بخشد.
پیشگیری از ابتلا به بیماری روانی
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بیماری های روانی وجود ندارد. اما در صورت ابتلا، مدیریت استرس و افزایش اعتماد به نفس می تواند در كنترل علائم به فرد كمك كند. به همین منظور می تواند این مراحل را انجام دهد:
به علائم هشدار دهنده خود توجه شود: بیمار باید با پزشک یا درمانگر خود همکاری کند تا بداند چه عاملی باعث ایجاد علائم او می شود. وی باید یاد بگیرد در صورت عود علائم چه کاری انجام دهد.
معاینات معمول پزشکی دنبال شوند: افراد برای پیشگیری باید از معاینه ها یا مراجعه به پزشک غافل نشوند. ممکن است وی از نظر جسمی مشکل جدیدی پیدا کنند که باید درمان شود.
خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم از اهمیت زیادی برخوردار است. افراد باید سعی کنند یک برنامه منظم داشته باشند.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
قبل از قرار ملاقات، لیستی از موارد زیر تهیه کنید و سؤالاتی که باید درباره بیماری روانی خود از پزشک بپرسید را آماده کنید. مهم ترین نکته درباره ابتلا به بیماری یا اختلالات روانی این است که شما نباید از بیماری خود خجالت بکشید. انواع بیماری روانی درست مثل بیماری های جسمی ممکن است برای هر کسی بوجود بیاید. بنابراین مهمترین موضوع این است که شما برای درمان خود تلاش کنید. این درمان بر اساس تشخیص پزشک ممکن است دارویی و یا روان درمانی باشد.
احتمالا در حین قرار ملاقات، پزشک احتمالاً از شما سؤالاتی در مورد خلق و خو، افکار و رفتار خود می پرسند، که باید با صداقت کامل در این باره با پزشک خود صحبت کنید. اطلاعات که باید درباره آنها با پزشک خود صحبت کنید به شرح زیر است:
- اطلاعات پزشکی، از جمله سایر بیماری های جسمی یا انواع بیماری روانی
- علائمی که شما یا نزدیکانتان متوجه آن ها شده و در طولانی مدت ادامه پیدا کرده اند.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله حوادث آسیب زا در گذشته و عوامل استرس زا در حال حاضر
- هرگونه دارو، ویتامین، محصولات گیاهی یا مکمل های دیگری که مصرف می کنید، و دوزهای آن ها
سؤالاتی که باید از پزشک اعصاب و روان بپرسید
- درمان چه مدت طول می کشد؟
- آیا به گفت و گو درمانی و مشاوره نیاز دارم؟
- چه نوع بیماری روانی ممکن است داشته باشم؟
- برای کمک به خودم چه کاری می توانم انجام دهم؟
- شما نوع بیماری روانی من را چگونه درمان می کنید؟
سوالاتی که پزشک ممکن است درباره خلق و خوی شما بپرسد
- آیا سابقه خانوادگی بیماری روانی دارید؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه علائم شدید؟
- چه دارویی و مکمل های بدون نسخه مصرف می کنید؟
- آیا زندگی روزمره شما تحت تأثیر علائم قرار گرفته است؟
- در مورد بیماری روانی تا به حال چه درمانی انجام داده اید؟
- آیا الکل می نوشید یا از داروهای غیرمجاز استفاده می کنید؟
- اعضای خانواده یا دوستان شما در مورد روحیه یا رفتارتان چه نظری دارند؟
منبع مقاله انواع بیماری روانی در سایت اطلاعات پزشکی طب لاین :
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/mental-illness/symptoms-causes/syc-2037496
