جراحت موضعی پوست یا بافت زیرین بر روی زائده استخوانی، در نتیجه فشار یا ترکیبی از فشار و نیروهای خرد کننده میباشد.در واقع، مهم‌ترین اثر بی حرکتی بر روی پوست، ایجاد زخم فشاری میباشد. هنگامی که بافت های نرم بدن انسان در میان دو لایه ی حمایت کننده خارجی (بستر یا صندلی) و لایه داخلی (اسکلت بدن) به مدت طولانی فشرده شود، زخم فشاری ایجاد میگردد. حداقل زمان ایجاد زخم فشاری در افراد مختلف، از نیم ساعت تا دو ساعت متغیر است. گروه کادر درمان پرستاری و متخصصین علوم پزشکی طب لاین می تواند شما را در مباحث پزشکی و پرستاری راهنمایی کنند. در ادامه به مبحث نکاتی در مورد بیماری زخم فشاری میپردازیم. انوع زخم بستر-عوامل ایجاد کننده زخم بستر-تکنیک‌های تغییر وضعیت بیمار-معیار نورتون
دسته بندی بیماری زخم فشاری
زخم‌های فشاری بر اساس عمق بافت آسیب‌دیده، شدت و سایر خصوصیات، به دو دسته تقسیم میشود:
-
سطحی
- درجه 1
- درجه 2
- درجه 3
- درجه 4
- عمقی
زخم فشاری سطحی:
این زخم‌ها از پوست شروع میشوند و در صورت عدم درمان به بافت های زیرین گسترش مییابند و ۴ درجه مختلف دارند.
علائم و نشانه‌های زخم فشاری سطحی :(درجه 1)
- سفید نشدن پوست پس از اعمال فشار
- افزایش درجه حرارت موضعی
- احتقان و تورم موضعی پوست
- پرخونی پوست
- درد
علائم و نشانه‌های زخم فشاری سطحی (درجه 2)
- تاول
- خراشیدگی
- تورم
- کرا تر
- ترومبوزیس
- ادم
- نکروز
- تراوش سلولی اپیدرم
- قرمزی لبه‌های زخم
علائم و نشانه‌های زخم فشاری سطحی (درجه 3)
- فقدان کامل پوست
- صدمه و نکروز زیر جلدی
- ایجاد یک حفره عمیق، در موضع مبتلا
علائم و نشانه‌های بیماری زخم فشاری سطحی (درجه 4)
- سفتی، سختی و نکروز لبه‌های زخم
- نکروز بافتی و درگیری استخوان ها، عضلات و ساختارهای حمایتی (مثل تاندون یا کپسول مفاصل)
- تخریب وسیع پوستی
- فقدان کامل پوست
بیماری زخم فشاری عمقی:
این نوع زخم، از بافت زیر جلدی برجستگیهای استخوانی شروع شده و سپس به سمت لایه‌های فوقانی پوست، گسترش مییابند. علائم آن ایجاد توده‌ای سفت در زیر پوست و تغییر رنگ پوست به رنگ بنفش و ارزیابی بیماران در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری و خط مشی ارزیابی احتمال خطر ابتلا به زخم فشاری باید در مورد تمام بیماران بستری در بخش‌ها اجرا شود و بیماران مستعد باید بر اساس معیارهای پیشگویی کننده، غربالگری شود.
عوامل اتیولوژیک بیماری زخم فشاری بر اساس 2 مفهوم، دسته‌بندی میشوند:
- عوامل مرتبط با شدت و مدت فشار وارده بر پوست (نظیر میزان تحرک، فعالیت و درک حسی بیمار)
- علل تغییر تحمل بافتی نسبت به فشار (شامل عوامل داخلی و خارجی)
ارزیابی وضعیت بیماران با توجه به عوامل:
عوامل داخلی:
- فاکتورهای عروقی
- سوء‌تغذیه
- کاهش فشار خون شریانی
- سالمندی
- افزایش درجه حرارت بدن
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- کاهش مقاومت بدن به عفونت
- اختلالات رطوبتی پوست مثل پوست بسیار خشک و یا بسیار مرطوب
- بیماری‌های مزمن مثل دیابت، سرطان و آنمی
- محدودیت حرکتی مخصوصاً در بیماران وابسته به تخت یا صندلی چرخدار
عوامل خارجی
- عدم رعایت بهداشت
- فشار
- نیروهای خردکننده
- نیروهای ناشی از اصطکاک
- سختی سطوح زیرین بیمار
- ناهمواری سطوح زیرین بیمار
- جابجایی و تغییر وضعیت بیمار به غلط
- وضعیت نامطلوب بیمار در بستر
- تزریقات مکرر در یک ناحیه از پوست
- وجود تکه‌های ریز غذا و مواد زاید مختلف در تخت بیماران
معیارهای پیشگویی کننده احتمال به زخم فشاری و جراحت موضعی پوست
ارزیابی جراحت موضعی پوست با استفاده از معیار پیشگویی کننده ابتلاء به زخم فشاری باید در بدو پذیرش بیمار انجام گردد. این ارزیابی باید توسط کادر پرستاری ذی صلاح و همچنین معاینه جامع پوست و قضاوت بالینی پزشک معالج انجام شود.
معیار نورتون:
این معیار، یکی از معتبرترین معیارهای پیشگویی کننده احتمال ابتلا به زخم فشاری است و شامل ۵ زیر معیار است:
- وضعیت جسمانی
- وضعیت مغزی
- بی اختیاری
- سطح فعالیت
- میزان تحرک
پس از ارزیابی بیماران به لحاظ احتمال ابتلا به زخم‌های فشاری و جراحت موضعی پوست ، باید به منظور به حداقل رساندن متغیرهای موثر مختلف، برای آنها برنامه درمانی اختصاصی پیش‌بینی نمایید. هنگام برنامه ریزی اقدامات مراقبتی، به برجستگی های استخوانی و نقاط فشاری بیمار در وضعیت‌های مختلف توجه نمایید.
انوع زخم بستر-عوامل ایجاد کننده زخم بستر-تکنیک‌های تغییر وضعیت بیمار-معیار نورتون
آیا ماساژ دادن برای پیشگیری از زخم فشار یا درمان آن مفید است؟
از ماساژ، برای پیشگیری از ابتلاء به زخم فشاری استفاده نکنید. مخصوصاً به هیچ وجه موضعی از پوست را که به صورت حاد دچار التهاب است یا احتمال آسیب عروق خونی موضعی می رود، ماساژ ندهید. مالش شدید پوست، می‌تواند سبب تخریب لایه های پوست و افزایش پاسخ التهابی به ویژه در بیماران مسن و ضعیف گردد. اما به منظور بهبود جریان خون موضعی، می توانید بعد از تغییر وضعیت بیمار، پوست سالم اطراف زخم را با استفاده از مواد نرم کننده به ملایمت ماساژ دهید.
تکنیک‌های تغییر وضعیت بیمار (حالت خوابیده) از نظر متخصصین علوم پزشکی
- تغییر وضعیت باید با در نظر گرفتن راحتی، حرمت و توانایی عملکردی فرد انجام شود.
- بیمار را به نحوی تغییر وضعیت دهید که فشار از روی موضع، یا برداشته شود و یا توزیع مجدد شود.
- در هنگام تغییر وضعیت بیمار کاملاً بی حرکت و بستری در تخت، از‌کشیدن وی روی تخت، اجتناب نمایید. ابتدا بیمار را کاملا از سطح جدا کرده و سپس جابجا نمایید.
- برای سهولت جابجایی و تغییر وضعیت بیماران کاملاً بی حرکت و وابسته به تخت، می‌توان از ملحفه استفاده نمود.
- هرگز بیمار را مستقیماً بر روی وسایل درمانی متصل به وی، نظیر لوله‌ها و کاتتر‌ها جابجا نکنید.
- بیمار را به صورت متناوب، ۳۰ درجه متمایل به سمت یکی از طرفین و دراز کشیده به پشت، قرار دهید و یا در صورت تحمل بیمار، او را در وضعیت دمر قرار دهید.
تکنیک‌های تغییر وضعیت بیمار (حالت نشسته)
- بیمار را به نحوی تغییر وضعیت دهید که امکان فعالیت کامل او حفظ شود.
- هنگامی که در وضعیت نشسته، پای فرد به زمین نمیرسد، از زیر پایی استفاده کنید؛ به نحوی که لگن، کمی خم شده و ران‌ها کمی پایین تر از وضعیت افقی، قرار گیرند.
- با توجه به اینکه در وضعیت نشسته، بیشترین فشار بر روی “توبرزیته ایسکیال” وارد میشود و از آنجا که سطح این ناحیه، بسیار کوچک است، لذا فشار بسیار زیادی در زمانی کوتاه، وارد خواهد شد که در صورت عدم تغییر وضعیت بیمار، سریعاً منجر به ایجاد زخم فشاری میگردد.
انوع زخم بستر-عوامل ایجاد کننده زخم بستر-تکنیک‌های تغییر وضعیت بیمار-معیار نورتون
