یكی از شایع ترین علت های آن ایجاد سردی و اخلاط سرد و تجمع رطوبت در مغز و مجاری مغزی است. در مواردی این رطوبت ها می توانند غلیظ شوند و با تشدید انسداد مجاری، علایم را شدیدتر کنند. این حالت در خانم ها، در افراد با مزاج سرد و یا رطوبتی بیشتر مشاهده میشود. یكی از مشكلات شایعی كه به سردرد نزدیك است، سیاهی رفتن چشم و سرگیجه می‌باشد. این مشكلات چه از نظر علت و چه از نظر درمان، با سردرد مشابهت دارند.لذا با به کار بردن تدابیر مناسب، احتمال بهبود سرگیجه و سیاهی رفتن چشم بیشتر میشود. در ادامه به مبحث نکاتی در مورد رابطه مزاج و انواع سرگیجه میپردازیم.حرکت مایع درون گوش و سرگیجه-سرگیجه و اخلاط سرد در بدن-کم خونی و سرگیجه-ضعف گوارش و سرگیجه
رابطه مزاج و انواع سرگیجه و مجاری مغزی
دو واژه سدر و دوار در رابطه با انواع سرگیجه و سیاهی رفتن چشم وجود دارد؛ سدر، سیاهی رفتن چشم هنگام برخاستن از زمین است و در دوار، این احساس به وجود می آید که همه اشیاء در حال چرخیدن دور سر هستند و این احتمال وجود دارد که در حالت انواع سرگیجه شخص تعادل خود را از دست بدهد. یكی از شایع ترین علت های آن ایجاد سردی و اخلاط سرد و تجمع رطوبت در مغز و مجاری مغزی است. در مواردی این رطوبت ها میتوانند غلیظ شوند و با تشدید انسداد مجاری، علائم را شدیدتر کنند. این حالت در خانم ها، در افراد با مزاج سرد و یا رطوبتی بیشتر مشاهده میشود.
حرکت کردن مایع دورن گوش
داخل مغز و مجاری مغزی ، سر و گوش داخلی، حفراتی حاوی مایع یافت میشود. اندامك هایی مانند اتریكول و ساكول، حاوی مایع درونی گوش در گوش داخلی هستند که در امر تعادل دخالت دارند. وقتی رطوبت زیاد شود، این مایع نیز به نسبت افزایش حجم یافته و هنگام حرکت و از جا بلند شدن، بیش از حد و به صورت غیر طبیعی حركت می‌كند. مانند توقف آنی کیسه ای پر از آب که در حال چرخیدن است در حالی که حرکت مایع درون آن همچنان ادامه دارد. چنین اتفاقی در داخل سر و حفرات مغز که رطوبت آن بالا رفته باشد می‌افتد که می‌تواند با تحریک سنسورهای موجود در محل، باعث سرگیجه و سیاهی رفتن چشم شود.
افزایش رطوبت و اخلاط سرد در بدن
با مشخص شدن علت، درمان ساده میشود؛ رطوبت زیاد شده بایستی کاهش یابد به خصوص اگر فرد پایه مزاجی سرد دارد و در منطقه‌ای با رطوبت بالا زندگی می کند. تدابیری مانند پرهیز از خوردن آب زیاد، لبنیات زیاد (مخصوصاً دوغ و ماست) و سایر چیزهای رطوبتی پیشنهاد میشود. ورزش، رژیم مناسب، استفاده از گرمی جات موضعی، بستن سر و گرم نگهداشتن آن مخصوصاً هنگام خواب برای این افراد توصیه میشود. به طور کلی، پاك كردن بینی و فین كردن، غرغره كردن و مزمزه كردن به پاكسازی دماغ و مغز كمك شایانی می كند.
مزاج شب و مزاج خواب سرد
بسیاری از این سرگیجه ها هنگام صبح اتفاق می افتد؛ چون مزاج شب، مزاج این افراد و مزاج خواب، همگی سرد است. برای برطرف کردن سرگیجه، این افراد باید سرشان را هنگام خواب به سمت محلی گرم همچون شوفاژ قرار دهند و از كلاه و یا روسری استفاده كنند. بخورهای گرم مانند نعناع و آویشن، به درون حفرات داخل سر و مغز نفوذ کرده، جذب می‌شوند و این مجاری را باز می كنند. اخلاط، مواد و رطوبت های تجمع یافته در این افراد غلیظ می شوند که عطسه کمک به دفع این مواد می کند؛ همچنان که فرد بعد از عطسه احساس می‌کند سنگینی سر بهتر شده است. استنشاق ادویه خانگی، بینی را تحریك کرده، ایجاد عطسه می کند و مجاری باز می شود. تكان وارد شده به سر هنگام عطسه باعث می شود كه رطوبت ها كم و دفع شوند و سر سبك شود.
مزاج شناسی بدن بر مبنای طب اسلامی و سنتی
کم خونی و ضعف گوارش
كم خونی، كمبود فشار و ضعف می تواند باعث سیاهی رفتن چشم و سرگیجه شود ولی در طب سنتی در ابتدا موارد بالا ذکر شده‌اند. معمولاً ضعف گوارش در كسانی كه كم خونی دارند بیشتر مشاهده میشود. در واقع ضعف گوارش منجر به ایجاد رطوبت زائد و سرگیجه و سیاهی می شود. مواردی مانند بوئیدن بوهای خوب، غرغره و ماساژ دادن لثه‌ها، فصد، حجامت و مصلح دادن، البته همگی با تجویز پزشك می‌تواند كمك كند تا مواد زائد موجود در مغز به قسمت‌های تحتاتی و ارگان‌‌های دفعی بدن منتقل شوند و لذا سر پاکسازی شده و سرگیجه از بین برود. استفاده از ملین ها و بادکش گذاری پشت ساق پا، مخصوصاً در افراد دچار یبوست مفید است.
افزایش گازهای موجود در بدن و افزایش اخلاط
از دلایل دیگری که برای سرگیجه مطرح میشود ریاح است. ریاح، بادها و گازهای زائد موجود در بدن هستند كه معمولاً از دستگاه گوارش نشات گرفته‌اند. اگر مقدار گازهای تولید شده از حدی بالاتر رود، به دلیل سبک بودن حرکتی رو بالا دارند و میتوانند به مغز رسیده و باعث سرگیجه و سیاهی رفتن سر شوند. در برابر سرگیجه به علت افزایش ریح (گاز)، سرگیجه به علت افزایش اخلاط وجود دارد. به علت سنگینی اخلاط، این سرگیجه‌ها با احساس سنگینی در سر همراه هستند. ولی در سرگیجه به علت ریاح، سبکی در سر حس میشود (ریاح سبک هستند و به راحتی حرکت می‌کنند).
تشخیص و درمان
برای جمع بندی باید اینطور بیان کرد که در مبحث سرگیجه مانند سایر مباحث مطرح شده، اولین و مهم‌ترین قسمت درمان، تشخیص علت است. علت یا مربوط به خود مغز است شامل افزایش سردی یا مواد سرد در مغز و یا مربوط به سایر اعضا می‌باشد که به طور مشارکتی منجر به بروز سرگیجه شده‌اند.
حرکت مایع درون گوش و سرگیجه-سرگیجه و اخلاط سرد در بدن-کم خونی و سرگیجه-ضعف گوارش و سرگیجه
