طرحواره یا schema از واژه یونانی schēmat یا schēma به معنای «شکل» آمده است. پیش از استفاده از اصطلاح «طرحواره» در روانشناسی، اساساً در فلسفه کاربرد داشت. برای مثال، «طرح‌واره‌ها» (به‌ویژه «طرح‌واره‌های متعالی») برای نظام معماری که توسط امانوئل کانت در نقد عقل محض ابداع شد، حیاتی هستند.
تحولات اولیه این ایده در روانشناسی با گشتالت و ژان پیاژه پدیدار شد: اصطلاح طرحواره توسط پیاژه در سال 1923 معرفی شد. در مقالات بعدی پیاژه، طرح‌های کنشی از طرح‌واره‌های تصویری (بازنمایی) متمایز شدند.
در روانشناسی و علوم شناختی، یک طرحواره نمایانگر الگوهای فکری یا رفتاری‌ست که دسته‌های مختلف اطلاعات و روابط میان آن‌ها را سازماندهی می‌کند. همچنین می‌تواند به عنوان یک ساختار روانی از ایده‌های پیش‌ساخته، یک چارچوب فکری برای ابعاد مختلف جهان و یا سیستمی برای سازمان دادن و درک کردن اطلاعات جدید تعریف شود.
در ادامه توسعه مسئله طرحواره جفری یانگ به‌عنوان مبدع نظریه «طرحواره درمانی» مطرح شد. او معتقد است برخی از طرح‌واره‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که عمدتا در تجارب ناگوار دوران کودکی شکل می‌گیرند، می‌توانند هسته اصلی اختلالات شخصیت، مشکلات رفتاری خفیف‌تر و بسیاری از اختلالات مزمن دیگر باشند. جفری یانگ برای اولین بار به الگوی تکرار شونده در زندگی مراجعانش پرداخت و طرحواره درمانی را پایه‌گذاری کرد.
او معتقد است، طرح‌واره‌ها به الگویی مداوم از خاطره‌ها، احساسات، شناخت‌ها، حواس و ادراکات فرد که راهنمایی کننده رفتارهایش است، اشاره دارد. این طرح‌واره‌ها که معمولا در دوران کودکی به وجود می آیند، مداوم ثابت هستند و نگاه و رفتاری به وجود می آورد که در دوران بزرگسالی هم همراه انسان است.
عوامل شکل گیری طرحواره
از نظر جفری یانگ خلق‌و‌خو که یکی از عوامل شکل‌گیری طرحواره است، یک عامل وراثتی و ژنتیکی می‌باشد.
خانواده نقش به‌سزایی در شکل‌گیری طرحواره دارد.
ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی در دوران ، مانند دلبستگی ایمن به دیگران، احساس هویت و استقلال، آزادی در بیان نیازها، تفریح خویشتن‌داری و … که شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.
تاثیرات طرح واره بر زندگی
. طرح‌واره‌ها به درک بهتر مطالب و ساده کردن آن‌ها در جهت یادگیری کمک بسیاری می‌کنند. این سهولت در یادگیری به ما کمک می‌کند، مطالبی که در جهان اطرافمان به دست آوردیم با تجربیات قبلی خود مقایسه و دسته‌بندی کنیم.
طرحواره باعث می‌شود سریع فکر کنیم. حتی زمانی که اطلاعات با سرعت و حجم زیادی به سمت ما می‌آیند، معمولا نیازی نیست زمان زیادی را برای تفسیر آن اطلاعات صرف کنیم. به دلیل وجود طرح‌های از پیش مشخص شده افراد توانایی درک و جذب سریع این مطالب را دارند.
طرح‌واره‌ها در تفسیر اطلاعات ورودی جدید نقش دارند و اگر اطلاعات وارد شده جدید با داده‌های قبلی در تضاد باشند، ممکن است اطلاعات جدید را تغییر دهند یا تحریف کنند تا با آن‌چه که از قبل وجود داشته است هم‌خوانی داشته باشد.
طرح‌واره‌ها در بعضی از موارد مانع از یادگیری می‌شوند. تعصب یکی از این عوامل است که مانع اصلاح اطلاعات قدیمی‌تر با جایگزین به‌روزشده آن می‌شود و از اصلاح طرح‌واره‌ها جلوگیری می‌کند. تفسیرهای غلط از مسائل، نتیجه این طرحواره ها است.
دوازده طرح واره شایع
1-طرحواره رهاشدگی:
این افراد همیشه ترس از دست دادن دارند. فکر می‌کنند تمام افراد اطرافشان دیر یا زود ترکشان می‌کنند. به خاطر داشتن این طرحواره همیشه جذب افرادی می‌شوند که دردسترس نیستند.
2-طرحواره بی اعتمادی:
این افراد فکر می‌کنند انسان‌های دیگر همیشه به آن‌ها ضربه می‌زنند. ، بدبین هستند و گمان می‌کنند تمام انسان‌ها افرادی سودجو و دروغگو هستند.این افراد به طور دائم در حال طرح‌‌ریزی یک نقشه هستند و در روابط خود بسیار محتاطانه عمل می‌کنند.
3-طرحواره محرومیت هیجانی:
در این طرحواره افراد فکر می‌کنند نیازهای عاطفی‌شان از جانب دیگران ارضا نمی‌شود. این افراد معمولا از نظر عاطفی پرتوقع هستند و مدام از دیگران انتظار دارند نیازهای عاطفی آن‌ها را پاسخ بدهند. سه نوع محرومیت هیجانی شامل محرومیت از محبت، محرومیت از همدلی، محرومیت از حمایت می‌باشد.
4-طرحواره نقص و شرم:
این افراد فکر می‌کنند در مهم‌ترین جنبه‌های شخصیت‌شان دچار نقص هستند و معمولا نسبت به انتقاد، سرزنش و طرد، حساسیت زیادی نشان می‌دهند و احساس و کم‌ارزشی می‌کنند. اغلب ریشه در والدین سرزنشگر، کنترل‌گر و والدینی که تحمل کمی در مسیر تربیتی فرزند خود دارند، دارد.
5-طرحواره انزوای اجتماعی:
این افراد فکر می‌کنند نسبت به دیگران متفاوت هستند. یا اینکه به جامعه و گروه خاصی تعلق ندارند. این طرحواره در بزرگسالی شکل می‌گیرد.
6-طرحواره وابستگی / بی‌کفایتی:
این افراد اعتقاد دارند که مسئولیت‌های روزمره زندگی‌شان را بدون حمایت دیگران نمی‌توانند انجام دهند. معمولا احساس درماندگی می‌کنند. از نشانه‌های شایع شامل عدم توانایی در تصمیم‌گیری، کمک خواستن دائمی از دیگران، کنار گذاشتن کارها، ناتوانی در انجام کارها به تنهایی، عدم مدیریت مالی، اجتناب از پذیرفتن مسئولیت‌های جدید و …می باشد.
7-طرحواره استحقاق / بزرگ‌منشی:
فردی که چنین طرح‌واره‌ای دارد فکر می‌کند نسبت به دیگران برتری دارد. این افراد حق و حقوق ویژه‌ای برای خود قائل می‌شوند و اصلا به نیازها و احساسات دیگران توجه نمی‌کنند.
8-خویشتن‌داری/خودانضباطی ناکافی:
این افراد معمولا زیاد به خودشان سخت نمی‌گیرند. در تحمل ناکامی‌ها و سختی‌ها بسیار کم تحمل هستند و به شدت از ناراحتی اجتناب می‌کنند. کسانی که طرحواره خویشتن داری ناکافی و خودانضباطی ناکافی دارند معمولا قادر نیستند وسوسه‌های خود را کنترل کنند.
9-طرحواره اطاعت:
این افراد به صورت افراطی از دیگران اطاعت می‌کنند و احساس می‌کنند تمایلات، عقاید و احساساتشان فاقد ارزش است. در این افراد معمولا سوء مصرف مواد و علائم روان‌تنی مشاهده می‌شود.
10-طرحواره ایثار:
تمرکز اصلی این افراد روی برآورده کردن نیازهای دیگران است حتی اگر نیازهای خودشان نادیده گرفته شود. میتوان گفت این افراد یک نوع وابستگی بیمارگونه دارند. این بیماران مثل بیمارانی که طرحواره اطاعت دارند، به ارضا نیازهای دیگران توجه دارند، به گونه‌ای که نیازهای خودشان را فدا می‌کنند.
11-معیار های سرسختانه:
این افراد فکر می‌کنند برای رسیدن به معیارهای زندگی باید سخت تلاش کنند. توقع دارند کارها در کوتاه‌ترین زمان به بهترین شکل انجام شود. زمانی که شما از بروز احساسات خود خودداری می‌کنید به بازداری هیجانی روی آورده‌اید. این طرحواره در روابط حس ارزشمندی، ارامش و سلامتی اختلال ایجاد می‌کند.
12-طرحواره بازداری:
این افراد تاکید زیادی روی واپس‌زنی افکار، احساسات و تکانه‌های خود دارند. معمولا رفتارهای حاصل از این طرحواره باعث از بین رفتن خوشحالی، ابراز عقیده و روابط نزدیک می‌شود.
درمان طرح واره:
تنظیم تفکر و باز کردن ذهن شما یک فرآیند دائمی‌ست که مستلزم بازنویسی داستان جهان و تلاش برای از بین بردن کلیشه‌های مضر است و قطعا آسان هم نیست. به چالش کشیدن باورهای مجموعه بسیار دشوار و ناراحت کننده بوده، اما با نیت درست، می‌توانید به خودتان کمک کنید که هر زمان که اطلاعات جدیدی دریافت می‌کنید، قضاوت بی‌طرفانه‌تری از جهان ایجاد کنید.
یک طرحواره درمانگر متخصص، می‌تواند به شما کمک کند که این طرح‌واره‌ها به حالت تعادل دربیاورید و کنترل زندگی‌تان را خودتان در دست بگیرید تا دیگر شاهد اتفاقات تکراری ناشی از عوارض طرحواره، در زندگی خود نشوید.
اشتباه رایج در خود درمانی طرح واره
وقتی افراد سبک جبران افراطی را در برابر طرحواره به کار می‌برند، سعی می‌کنند در افکار، احساسات و حتی روابط فردی طوری رفتار کنند که انگار طرح‌واره‌ای متضاد دارند. این افراد به شکل افراطی سعی می‌کنند متفاوت از دوران کودکی خود رفتار کنند. یعنی اگر در دوران کودکی مطیع بودند در بزرگسالی به شکل افراطی رودرروی همه می‌ایستند. جبران افراطی در مقابل با طرحواره می‌تواند یک تلاش نسبتا سالمی برای مقابله با طرحواره باشد، ولی متاسفانه هیچ نتیجه‌ای ندارد و باعث تداوم طرحواره می‌شود.
انواع تجهیزات پزشکی و پرستاری و سالمندی با مناسب ترین قیمت موجود است.تماس بگیرید.
https://www.instagram.com/tebline24/
