از آنجا که وضعیت اجابت مزاج در افراد به ظاهر سالم بسیار متفاوت است، لذا اسهال و یبوست یا یبوست شدید، مفهومی نخواهند داشت مگر اینکه با عادات قبلی بیمار مقایسه شوند. اصطلاح یبوست از جانب بیمار برای توصیف تغییرات متفاوتی به کار ،میرود از جمله کاهش دفعات اجابت مزاج احساس دایم پری در رکتوم همراه با احساس دفع ناکامل مدفوع و گاه در مورد اجابت مزاج دردناک بدلیل مدفوع خشک یا ضایعه اطراف مقعد.در بررسی بیماری که از اسهال یا یبوست شاکی است، توجه به وضع روانی بیمار نیز مهم است زیرا در بسیاری از موارد فشار روانی اخیر دلیل اصلی تغییر وضعیت اجابت مزاج میباشد.با طب لاین 24 همراه باشید تا در این مورد بیشتر بدانید.
اجابت مزاج طبیعی چگونه صورت می گیرد؟
در اجابت مزاج طبیعی، اتساع حاد رکتوم سبب برانگیخته شدن رفلکس اجابت مزاج میشود ضمنا میتوان به صورت آگاهانه با انقباض ارادی عضلات لگن و اسفنکتر خارجی مقعد مانع اجابت مزاج نیز شد لذا در افرادی که میل اجابت را به کرات سرکوب میکنند ممکن است اتساع مزمن ،رکتوم، کاهش سیگنالهای آوران کاهش تونوس حرکتی و یبوست مزمن پیدا شود.
یبوست شکایت شایعی است که غالبا از توقعات بیش از حد از وضع و ترتیب اجابت مزاج در افرادی که توجه زیادی به آن دارند منشاء می گیرد بیمار ممکن است بگوید دفعات اجابت مزاج کم شده مدفوع سفت ،است مدفوع کامل دفع نمی شود یا اینکه برای اجابت مزاج زور غیر معمول لازم است اگر عادات بیمار بررسی شوند غالبا علل قابل علاجی پیدا خواهند شد مثلا ناکافی بودن سلولز و سبوس ،غذا فعالیت بدنی کم سرکوب میل اجابت مزاج که ممکن است بدلیل مسایل شغلی در زمان نامناسبی پیش آمده باشد فرصت ناکافی برای دفع کامل مدفوع مسافرتهای طولانی مدت اصلاح این علل و اطمینان بخشیدن به بیمار ممکن است از تجویز مسهل مناسب تر باشد.
خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
علل یبوست:
1-عدم ،ورزش سرکوب میل اجابت مزاج كم بودن غذاهای حاوی فیبر فرصت ناکافی برای دفع
2- اختلالاتی که باعث درد هنگام اجابت مزاج میشوند مثل: هموروئید شقاق مقعد آبسه دور مقعدی و تنگی مقعد.
3-داروها مثل آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم انتي کلینرژیک،ها خواب ،آورها ترکیبات آهن دار بعضی عوامل ضد فشار خون
4-بیماریهای سیستمیک مثل دیابت ،هیپوتیروئیدی هیپرپاراتیروئیدی ،اسکلرودرمی بیماری هیرشپرونگ ،هیپرکالسمی هیپوکالمی ،پورفیری مسمومیت با سرب دز هیدراتاسیون
5-در بعضی بیماریهای عصبی مثل آسیب نخاع MS فلج مغزی و پیری مقدار زیادی مدفوع در رکتوم انباشته شده و لذا خشک و متراکم میشود (fecal impaction در این موارد اگر تنظیم خودکار اجابت مزاج به حال معمول برنگردد، اغلب برنامه تنقیه شدید و مدومی لازم میشود
6-در بیماری که علایم دیگری مثل خستگی، کوفتگی، سردرد و یا بی اشتهایی وجود دارد باید افسردگی را نیز در نظر داشت
مداخلات پرشکی در یبوست
اگر یبوست در شخص میانسال یا مسن رخ بدهد باید سرطان کولون را رد کرد در بیماری که از یبوست و زور پیچی که اخيراً حادث شده شاکی است باید جداً به سرطان رکتوسیگموئید مشکوک شد. در این موارد باید هر چه زودتر رکتوسیگموئید و سکوپی و باریم انما به عمل آورد اگر در مدفوع خون واضح دیده شود و یا اینکه در یکی از سه نمونه پی در پی مدفوع خون مخفی مثبت باشد انجام سیگموئیدوسکوپی و رادیوگرافی با باریم الزامی است مدفوع باریک نیز در مبتلایان به کارسینوم رکتوم یا سیگموئید دیده می شود اما در کولون اسپاستیک (IBS) شایعتر است.
درمان پرشکی یبوست
درمان بیماری زمینه ای و تصحیح عوامل مساعد کننده مهمترین جنبه های درمان هستند اما اکثر بیماران به درمان اضافی نیز نیاز دارند.
1- فیبرها: افزودن g/day 20-30 ،فيبر اغلب در مبتلایان به یبوست مزمن مفید است(مثلا سبوس گندم و یا پسیلیوم) بهبود علایم چند هفته طول می کشد نفخ گذرا نیز ممکن است رخ دهد.یک تا دو قاشق چایخوری سر صاف پودر پسیلیوم در یک لیوان آب ریخته شده و در دو تا سه وعده خورده میشود.
Psyllium (powd. 3.5 g/sachet)
2- ملین ها: در بیمارانی که به فیبر پاسخ نداده اند ممکن است مفید باشد کاربرد دایمی این داروها توصیه نمی شود و در موارد درد شکمی بدون تشخیص و انسداد روده نیز منع مصرف دارند.ملین ها شامل موارد زیر هستند:
10-15 سی سی(روغن کرچک) castor – oi*
*bisacodyl(قرص ،چودر،شیاف)
قبل از خواب پس از ۱۵ تا ۶۰ دقیقه اثر می کند.
3- مسهل ها: مسهل های اسموتیک مثل 15-30 سی سی شربت Milk of Magnesia 8%) MoM ) همراه با آب یا 15-30 سی سی شربت لاکتولوز اغلب در افراد مسن استفاده میشود.
درمان خانگی یبوست
- چمباتمه زدن : یکی از راهکار های خانگی درمان یبوست چمباتمه زدن در دستشویی است که به تحریک روده و خروج مدفوع کمک می کند.
- درمان با آلو : آلو از دسته میوه های سرشار از فیبر است و برای رفع یبوست شدید بسیار مفید است. مصرف آلو سیاه با تحریک روده انقباضات آن را افزایش داده و به درمان این عارضه کمک می کند.
- درمان با روغن زیتون: روغن زیتون خالص نوعی چربی سالم است که به حرکت مواد غذایی داخل روده کمک می نماید مصرف روغن زیتون روده را نسبت به حرکات منظم تحریک میکند و مصرف منظم آن از بروز مجدد این بیماری پیشگیری می نماید.
- درمان با انجیر : میوه انجیر ( تازه یا خشک ) سرشار از فیبر است و به عنوان یک ملین طبیعی به شمار می رود که تاثیر مستقیم و سریعی برای رفع یبوست دارد. افراد مبتلا به یبوست مزمن می توانند با اضافه نمودن انجیر به رژیم غذایی از بروز آن جلوگیری نمایند.
- درمان با خاکشیر : یکی از راهکار های درمان سریع و تاثیر گذار استفاده از خاکشیر است که با دارا بودن طبع ملایم و آب بدن را افزایش میدهد و حرکات روده را تسهیل می بخشد. برای این منظور کافی است مقداری خاک شیر را به مدت 15 دقیقه خیس نموده و به خوبی بشویید سپس آن را به همراه آب گرم حرارت داده تا اصطلاحاً قل بخورد، می توانید مقدار شکر سفید یا نبات به آن اضافه نموده و میل کنید.
