گروه کادر درمان پرستاری و متخصصین علوم پزشکی طب لاین می تواند شما را در مباحث پزشکی و پرستاری راهنمایی کنند. در ادامه به مبحث نکاتی در مورد درد مفصل ران، جراحی تعویض مفصل لگن و ران، عوارض جراحی تعویض مفصل ران و فیزیوتراپی عمل جراحی تعویض مفصل لگن میپردازیم.
جراحی تعویض مفصل لگن و ران چگونه انجام می شود
در عمل جراحی تعویض مفصل لگن سر استخوان ران از بدن بیمار خارج کرده و آنرا با یک کره فلزی جایگزین می کند. اتصال این سر فلزی به باقیمانده استخوان ران با یک زائده به نام دسته Stem است که به سر فلزی متصل شده و جراح با قرار دادن دسته به داخل کانال مرکزی استخوان ران سر مصنوعی را در محل خود محکم می کند. جراح ارتوپد سپس سطح داخلی حفره استابولوم در ناحیه لگن را که خراب شده است با ابزار های خاصی میتراشد. با این کار غضروف های خراب شده و استخوان های اضافه از داخل حفره استابولوم خارج شده و حفره به شکل یک نیمکره کامل درمیاید. سپس یک کاسه فلزی به شکل نیمکره در داخل حفره آماده شده گذاشته شده و در داخل آن یک کاسه پلاستیکی از جنس پلی اتیلن گذاشته میشود.
در بعضی موارد ممکن است کاسه پلاستیکی بدون کاسه فلزی و تنها توسط یک چسب مخصوص به داخل حفره استابولوم چسبانده شود. به آن چسب، سیمان استخوانی Bone cement میگویند. سر فلزی در داخل کاسه پلاستیکی قرار داده میشود تا بتواند در جهات مختلف در درون آن حرکت کند. این مفاصل مصنوعی ممکن است بعد از مدتی در داخل استخوان شل شوند. یا دچار خوردگی شوند و یا استخوان بدن در اطراف آنها خورده شود. اینکه این اتفاق چه مدت بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن میفتد در همه بیماران یکسان نیست.
عوارض و مشکلات احتمالی بعد از جراحی تعویض مفصل ران
عفونت
احتمال بروز عفونت در محل جراحی و یا در اطراف پروتز کار گذاری شده وجود دارد. این مشکل زمانی که فرد در بیمارستان است و یا حتی زمانی که به خانه مراجعه میکند بروز پیدا میکند. عفونت حتی ممکن است چندین سال بعد ایجاد شود. عفونت‌های جزئی اطراف زخم به راحتی با آنتی بیوتیک درمان خواهند شد. اما عفونت های عمقی که در اطراف پروتز کار گذاری شده ایجاد میشوند تنها با جراحی و خارج کردن پروتز برطرف خواهند شد. هر عفونتی در بدن امکان انتشار به اطراف مفصل ران جدید را خواهد داشت.
لخته های خون
یکی از شایع ترین عوارض جانبی عمل جراحی تعویض مفصل ران ، ایجاد لخته های خونی در سیاهرگ های پا و لگن است. اگر این لخته های خون به کمک جریان خون به سمت ریه‌ها حرکت کنند ممکن است زندگی فرد به خطر بیفتد. به همین منظور پزشک جراح اقدامات پیشگیرانه انجام خواهد داد و برای بیمار داروهای رقیق کننده‌ی خون تجویز خواهد کرد. علاوه بر این داروها پزشک توصیه میکند تا بیمار جوراب‌های مخصوص واریس به پا کرده و برخی ورزشهای مخصوص پا را انجام دهد. لخته های خونی ممکن است در یکی از سیاهرگ‌های عمقی بدن در قسمت ران، زانو یا لگن تشکیل شوند.
درد مفصل ران
وقتی مفصل ران در ناحیه لگن خراب می شود بیمار دچار درد در این مفصل می شود. به علت ساییده شدن سطوح ناهموار سر استخوان ران و حفره استابولوم پایانه های حس درد در مفصل تحریک شده و بیمار احساس درد میکند. این حس درد موجب میشود تا بیمار سعی کند مفصل ران خود را زیاد حرکت ندهد چون هر حرکتی در مفصل شدت درد را افزایش میدهد. بتدریج فعالیت های روزانه بیمار محدودتر میشوند و بیمار به علت این درد از یک زندگی سالم و شاد محروم میگردد. این درد موجب لنگش هم میشود. علت اینست که بیمار سعی میکند در حین راه رفتن فشار کمتری بر روی اندام دردناک وارد کند و در نتیجه نمیتواند خوب راه برود. یعنی در حین راه رفتن دچار لنگیدن است.
درد مفصل ران بعد از تعویض مفصل لگن کاملا و یا تا حد زیادی از بین میرود. علت این که گفته میشود “تا حد زیادی از بین میرود” اینست که بعضی از بیمارانی که دچار تخریب مفصل ران شده اند مشکلات دیگری هم دارند. بعد از جراحی تعویض مفصل لگن دردی که به علت ساییدگی مفصل ران ایجاد شده است کاملا از بین میرود ولی دردی که به علت تنگی کانال نخاعی و یا هرنی دیسک بین مهره ای در لگن حس میشده است بدون تغییر باقی میماند. پس قبل از هر عمل جراحی تعویض مفصل لگن باید منشا درد به درستی مشخص شود.
خراب شدن مفصل ران در ناحیه لگن
خراب شدن مفصل ران در ناحیه لگن موجب محدود شدن حرکات این مفصل می شود. سر استخوان ران دیگر نمیتواند به راحتی در داخل حفره استابولوم حرکت کند. البته مقداری از این محدودیت حرکت مربوط به سفت و غیر قابل انعطاف شدن رباط ها و تاندون های اطراف مفصل ران است. بعد از جراحی تعویض مفصل لگن چون سر استخوان ران و کاسه استابولوم هر دو عوض شده اند حرکت مفصل به راحتی انجام میشود.
البته گاهی اوقات ممکن است به علت تغییرات شدیدی که در استخوان های لگن و در بیومکانیک مفصل ران ایجاد شده است و به علت کوتاه شدن شدید رباط ها و تاندون های اطراف مفصل، این محدودیت حرکت بعد از جراحی بطور کامل رفع نشود ولی میتوان گفت که تا حد زیادی بهبود میابد.
کوتاه بودن اندام
به علت تخریب سر استخوان ران و کاهش ارتفاع سر استخوان ران اندام تحتانی این بیماران کوتاه است. در مواردی این کوتاهی به علت جابجا شدن سر استخوان ران به سمت بالا است. این کوتاهی میتواند موجب لنگش بیمار شود. با تعویض مفصل لگن این کوتاهی بطور کامل و یا تا حد زیادی از بین میرود. در صورتیکه کوتاهی در حد ۴-۳ سانتیمتر باشد تقریبا بطور کامل درمان میشود ولی در مواردی که میزان کوتاهی بیش از آن باشد ممکن است تصحیح کامل آن موجب بروز عوارضی مانند آسیب و فلج عصب سیاتیک شود. در این موارد پزشک معالج با احتیاط عمل کرده و کوتاهی اندام را در حد قابل قبولی جبران میکند.
لنگش
در تخریب مفصل ران بیمار در حین راه رفتن دچار لنگیدن میشود. این لنگش به علت درد، محدودیت حرکتی و کوتاهی اندام و ضعف عضلات لگن ایجاد میشود. در مورد سه علت اول بحث شد. در تخریب مفصل ران، بیمار به علت درد، سال ها نتوانسته است خوب راه برود که نتیجه آن ضعیف شدن عضلات لگن است. ضعف عضلات لگن موجب میشود بیمار نتواند خوب راه برود و به بیان دیگر در حین راه رفتن دچار لنگش میشود.
تعویض مفصل لگن به خودی خود نمیتواند عضلات لگن را قوی کند ولی با از بین رفتن درد، بیمار میتواند بعد از انجام جراحی، نرمش های خاصی را تحت نظر پزشک معالج انجام داده و به وسیله آنها عضلات ضعیف شده را قوی کند. قوی شدن این عضلات میتواند لنگش بیمار را بهبود داده یا کاملا از بین ببرد.
عوارض جراحی تعویض مفصل ران
فیزیوتراپی عمل جراحی تعویض مفصل لگن
استفاده از روش های فیزیوتراپی عمل جراحی تعویض مفصل ران و تعویض مفصل لگن قبل و پس از درمان برای تسریع فرآیند بهبود و اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه در ارتباط با بازیابی دامنه حرکت و عملکرد صحیح مفصل لگن از اهمیت خاص برخوردار است. روش های معمول مورد استفاده در فیزیوتراپی عمل جراحی تعویض مفصل ران پس از عمل جراحی تعویض مفصل لگن به شرح زیر هستند:
انواع فیزیوتراپی عمل جراحی
- تکنیک درمان دستی (MTT): در این حالت از دست ها برای ماساژ بافت نرم، کشیدن و حرکت مفصل استفاده می شود و به این ترتیب میتوان نحوه قرارگیری، تحرک و دامنه حرکت مفصل را بهبود بخشید. با استفاده از این تکنیک ها امکان کاهش درد بیمار نیز وجود خواهد داشت.
- تمرین های حرکتی (TE): شامل انجام تمرین های کششی و تقویتی برای بازیابی تحرک، دامنه حرکت، تثبیت و کاهش فشار وارد شده بر غضروف مفصل لگن است.
- باز آموزی عصبی عضلانی (NMR): از این روش برای بازیابی ثبات، حفظ اندام های تحتانی، و بهبود تکنیک ها و مکانیزم های حرکتی (برای مثال در ارتباط با راه رفتن، زانو زدن، چمباتمه زدن و پریدن) اندام های تحتانی به منظور کاهش فشار وارد شده به بورس ها و تاندون ها در هنگام انجام فعالیت های روزمره استفاده می شود.
- مدالیتی ها: شامل استفاده از امواج مافوق صوت، تحریک الکتریکی، یخ و سرما درمانی، لیزر درمانی حرکت های کششی و سایر روش ها به منظور کاهش درد و التهاب ایجاد شده در ساختار مفاصل آسیب دیده است.
