دیالیز روشی برای پالایش خارج از بدن خون از مواد زاید و سمی مانند اوره و کراتنین و نیز کاهش آب اضافی و آزاد خون است در این روش خونی که از یک مسیر عروقی موقت یا دائم بدست می آید با سرعت 300 میلی لیتر در دقیقه به درون مویرگهایی که از غشاهای نیمه مصنوعی ساخته شده اند پمپ می گردد. در سمت مقابل مایع دیالیز حرکت میکند. انتشار از طریق غشاء این امکان را فراهم می کند که مواد زائد و سمی به مایع وارد شود و خون برگشتی فاقد مواد سمی باشد.. در ادامه به مبحث دیالیز و انواع آن مانند همو دیالیز و دیالیز پریتونیل (دیالیز صفاقی) میپردازیم.
دیالیز
کلیه ها مسئول تصفیه کردن مواد زائد از خون هستند. عملیاتی است که جایگزینی برای بسیاری از وظایف و مسئولیت های طبیعی کلیه ها میباشد. به افراد این امکان را می دهد، با اینکه دیگر کلیه هایشان به خوبی کار نمی کند، بتوانند زندگی خوب و مفیدی را بگذرانند.
چه زمان بیماران به دیالیز نیاز پیدا می کنند؟
بیماران معمولاً زمانیکه مواد زائد بدنشان آنقدر زیاد می شود که به خاطر آن ناراحتی در بدنشان ایجاد میگردد، نیاز به انجام آن پیدا می کنند. سطح مواد زائد معمولاً کم کم در بدن افزایش می یابد. پزشکان مواد شیمیایی مختلفی را در خون اندازه گیری می کنند تا ببینند چه زمان برای بیمار لازم می شود. دو مورد از مهمترین مواد شیمیایی موجود در خون که برای این مورد اندازه گیری می شوند، کراتینین و اوره خون است. وقتی مقدار این دو ماده در خون بالا می رود، نشاندهنده این است که توانایی کلیه ها برای تصفیه بدن از مواد زائد پایین آمده است.
مشکلات گوارشی در بيماران دياليزی
انواع دیالیز
دیالیز دو نوع اصلی دارد: 1- دیالیز خونی 2- دیالیز صفاقی
در دیالیز خونی یا همودیالیز برای خارج کردن مواد زائد و آب اضافی از بدن به وسیله دستگاه همودیالیز از یک نوع فیلتر خاص استفاده می کنند.
در دیالیز صفاقی از مایعی که با یک لوله پلاستیکی در حفره شکم بیمار قرار داده می شود، مواد زائد و آب اضافی از بدن خارج می شود.
مزایای انواع مختلف دیالیز
- هر دو نوع مزایا و معایبی دارند که برحسب شیوه زندگی، سیستم حمایتی، و میزان مسئولیت پذیری بیمار تصمیم گیری میشود. هر بیمار باید از دیدگاه خود به این دو نوع روش درمانی نگاه کند.
- در بیمارانی که رگ مناسب برای ایجاد فیستول شریانی وریدی دارند معمولا دیالیزخونی ارجع است.
- برای بسیاری از بیماران ، یکی از مهمترین مزیت های همودیالیز این است که هیچ مشارکتی در درمان ندارند. تنها کاری که باید بکنند این است که تا بیمارستان یا کلینیک مخصوص دیالیز بروند.
- برای آندسته از بیمارانی که درمان های مستقل تری را ترجیح می دهند، دیالیز صفاقی برنامه تغییرپذیرتری دارد و می تواند در خانه هم انجام گیرد.
دو نوع اصلی دیالیز
دیالیز دو نوع اصلی دارد: “همو دیالیز” و “دیالیز پریتونیل یا دیالیز صفاقی”.
همو دیالیز
در همودیالیز برای خارج کردن مواد زائد و آب اضافی از بدن از یک نوع فیلتر خاص استفاده می کنند. در دیالیزپریتونیل از مایعی که با یک لوله پلاستیکی در حفره شکم بیمار قرار داده می شود، مواد زائد و آب اضافی از بدن خارج می شود. در همودیالیز، خون بدن بیمار از یک فیلتر در دستگاه که غشای نامیده می شود عبور می کند. در این عملیات، یک لوله پلاستیکی خاص بین یک سرخرگ و سیاهرگ در دست یا پا قرار داده میشود. گاهی اوقات، یک ارتباط مستقیم بین سرخرگ و سیاهرگ در دست برقرار می شود. این عملیات Cimino Fistula نامیده میشود. سوزنها بین این پیوند قرار داده شده و خون را طریق دستگاه فیلتر به داخل دستگاه و دوباره به داخل بدن بیمار رانده می شود. در دستگاه، محلولی در آن طرف فیلتر مواد زائد را از بدن بیمار دریافت می کند.
دیالیز پریتونیل یا دیالیز صفاقی
در دیالیز پریتونیل از بافت های داخل شکم خود بیمار به عنوان فیلتر استفاده می شود. روده ها داخل حفره شکم، در فضای بین دیواره شکم و مهره پشت قرار دارند. یک لوله پلاستیکی که بول نامیده می شود، از طریق دیواره شکم، داخل حفره شکم قرار داده می شود. سپس یک مایع خاص را وارد حفره شکم کرده که روده ها را شستشو می دهد. دیواره روده بعنوان یک فیلتر بین این مایع و جریان خون عمل می کنند. با استفاده از انواع مختلف محلول ها، مواد زائد و آب اضافی را می توان با این عملیات از بدن بیمار خارج کرد.
دیالیز صفاقی-دیالیز خونی
اینستاگرام گروه آموزشی علوم پزشکی ، تشخیص درمان و مراقبت پرستاری طب لاین
